Spreuken 16: Ons leven plannen met Gods tien geboden

 

Spreuken 16:1 De mens heeft overleggingen des harten, maar het antwoord der tong is van de HERE.

God verwacht van ons dat we energie steken in het plannen van hoe we ons leven zullen leiden, maar de essentie en de kwaliteit van onze reactie komt van God.

 

Jozua zei Israël:

Jozua 22:5 Alleen, volbrengt zeer nauwgezet het gebod en de wet, welke Mozes, de knecht des HEREN, u geboden heeft: dat gij de HERE, uw God, zoudt liefhebben, in al zijn wegen wandelen, zijn geboden onderhouden, Hem aanhangen, en Hem dienen met geheel uw hart en met geheel uw ziel.

Zij dienden Gods wetten als nationale grondwet te houden die elk aspect van hun maatschappij regelde.

God zal niet alles voor ons doen.

2 Petrus 3:14 Daarom, geliefden, beijvert u in deze verwachting, onbevlekt en onberispelijk te blijken voor Hem in vrede,

Galaten 5:1 Opdat wij waarlijk vrij zouden zijn, heeft Christus ons vrijgemaakt. Houdt dus stand en laat u niet weder een slavenjuk opleggen.

Spreuken 16:2 Al iemands wegen zijn rein in zijn ogen, maar de HERE toetst de geesten.

De menselijke natuur is door en door bedrieglijk en kan niet worden vertrouwd.

Jeremia 17:9. Arglistig is het hart boven alles, ja, verderfelijk is het; wie kan het kennen?
(Arglistig: listig en boosaardig, vals)

1 Corinthiërs 10:12. Daarom, wie meent te staan, zie toe, dat hij niet valle.

De beste benadering is om jezelf nooit te vertrouwen, aan te nemen dat je het bij het verkeerde eind hebt, en altijd in alle dingen eerst naar God te kijken.

God gebruikt het feit dat we in eerste instantie blind zijn voor Zijn doel. Zelfs al hebben we het op veel gebieden van ons leven bij het verkeerde eind, God houdt rekening met onze beweegredenen. God onderzoekt onze houding.

Spreuken 16:3 Beveel de HERE uw werken, dan zullen uw voornemens gelukken.

Doe nooit iets onafhankelijk van God. Laat je relatie met God zijn invloed hebben op elk gebied van je leven, op al je relaties, op alle beslissingen die je moet nemen.

Spreuken 16:4 De HERE heeft alles gemaakt voor zijn doel, ja, zelfs de goddeloze voor de dag des kwaads.

God schiep alle dingen voor Zijn doel ten goede van iedereen. We hebben niet het recht iets te doen buiten Gods doel om.

Genesis 1:31. En God zag alles wat Hij gemaakt had, en zie, het was zeer goed. Toen was het avond geweest en het was morgen geweest: de zesde dag.

God wil de goddelozen niet vernietigen, maar Hij zal hen tezelfdertijd ook gebruiken als waarschuwing voor de rechtvaardigen om anderen te redden.

Spreuken 16:5 Iedere hooghartige is de HERE een gruwel; voorwaar, hij blijft niet ongestraft.

De fundamentele houding die God verlangt voordat Hij genade verleent, is nederigheid. We kunnen het bij het verkeerde eind hebben, maar als ons hart oprecht is zal Hij ons helpen het bij het juiste eind te krijgen.

Leviticus 26:14-16. Maar indien gij naar Mij niet luistert en al deze geboden niet doet, indien gij mijn inzettingen versmaadt en van mijn verordeningen een afkeer hebt, zodat gij geen van mijn geboden doet en mijn verbond verbreekt, dan zal Ik ook aldus met u doen en met verschrikking u bezoeken: tering en koorts, die de ogen verteren en het leven doen verkwijnen; dan zult gij tevergeefs uw zaad zaaien, want uw vijanden zullen het eten.

Een trots hart is weerzinwekkend voor God omdat het zich onafhankelijk opstelt van God en Zijn genade – het vraagt niet om vergeving en stelt ook geen prijs op de vergeving die werd verleend; het heeft geen liefde tot God of de naaste. Het is helemaal toegewijd aan de weg van de zonde en het staat vijandig ten opzichte van God. Een trots hart is de natuur van de duivel.

Het kan zijn dat de goddelozen al hun krachten bundelen tegen God, maar dat zal hen niet helpen.

Openbaring 20:9. En zij kwamen op over de breedte der aarde en omsingelden de legerplaats der heiligen en de geliefde stad; en vuur daalde neder uit de hemel en verslond hen,

Spreuken 16:6 Door liefde en trouw wordt de ongerechtigheid verzoend, door de vreze des HEREN wijkt men van het kwaad.

God laat zien dat als we oprecht vergeving verlangen Hij ons oprecht genade zal verlenen. Hij kijkt naar het hart – onze innerlijke verlangens.

Als we God respecteren en vereren dan erkennen we dat Hij over alle antwoorden beschikt. Dat wordt dan onze beweegreden.

1 Johannes 4:18-19. Er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees uit; want de vrees houdt verband met straf en wie vreest, is niet volmaakt in de liefde. Wij hebben lief, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad.

Spreuken 16:7 Als iemands wegen de HERE behagen, doet Hij zelfs diens vijanden vrede met hem maken.

Als we op het pad gaan dat God wil dat we volgen – om het beste van dit leven te maken – dan vermindert dat de noodzaak van beproevingen.

In het algemeen gebruikt God beproevingen om ons gebieden te doen onderscheiden waarin we moeten veranderen. Als we op het juiste doel afgaan, richt Hij Zich op de positievere geestelijke delen van Zijn training.

De Apostel Judas moest de kerk corrigeren:

Judas 3. Geliefden, daar ik mij in alle opzichten beijver u te schrijven over ons gemeenschappelijk heil, zie ik mij genoodzaakt het te doen met de vermaning tot het uiterste te strijden voor het geloof, dat eenmaal de heiligen overgeleverd is.

En in Judas 2, barmhartigheid, vrede en liefde worde u vermenigvuldigd.

Spreuken 16:8 Beter een weinig met gerechtigheid, dan grote inkomsten met onrecht.

God is er niet tegen dat we worden gezegend. Geld vanuit de hand van God is niet verkeerd.

God geeft ons niet meer dan we nodig hebben, zodat we bij Hem blijven terugkomen. Hij geeft niet zoveel dat we Hem de rug gaan toekeren. Hij kent onze zwakheden.

Winst zonder liefde betekent niets. Winst zonder toekomst en hoop betekent niets. Al het geld in de wereld neemt niets weg van onze vrees en twijfels.

God wil niet dat we aan deze wereld vastzitten. Daarom moeten we nooit jaloers worden op de rijken.

Rijkdom verkregen door onrechtvaardigheid betekent dat je erom vraagt door God te worden gecorrigeerd.

God zegent hen die Gods volk zegenen en vloekt hen die Gods volk vloeken.

Spreuken 16:9 Het hart des mensen overdenkt zijn weg, maar de HERE bestiert zijn gang.

De mens wikt, God beschikt.

De mens kan een idee hebben over wat hij wil bewerkstelligen, maar God zal hem laten zien hoe hij dat moet doen.

Op elk gebied van het leven wil God een persoonlijke relatie met ons hebben. Hij heeft reeds teveel koppige onafhankelijkheid gezien, Hij wil dat we ons als een klein kind gedragen.

Spreuken 16:10 Het godsoordeel is op de lippen van de koning, in het gericht faalt zijn mond niet.

Al heeft God leiders de geestelijke verantwoordelijkheid gegeven het volk te regeren en over hen te oordelen, ze moeten tezelfdertijd begrijpen dat hun niet de verantwoordelijkheid gegeven is maar te doen wat ze willen, en ze kunnen iedereen beter maar eerlijk behandelen en hun handen niet bezoedelen met steekpenningen of zich bedwelmen in hun eigen trotse machtsgevoel.

1 Corinthiërs 12:6-9 en er is verscheidenheid in werkingen, maar het is dezelfde God, die alles in allen werkt. Maar aan een ieder wordt de openbaring van de Geest gegeven tot welzijn van allen. Want aan de een wordt door de Geest gegeven met wijsheid te spreken, en aan de ander met kennis te spreken krachtens dezelfde Geest; aan de een geloof door dezelfde Geest en aan de ander gaven van genezingen door die ene Geest;

God geeft ons geestelijke gaven, wat de reden daarvan ook mag zijn; ze dienen echter tot opbouw en ten dienste van iedereen.

Spreuken 16:11 Zuivere waag en weegschaal zijn des HEREN; al de weegstenen in de buidel zijn zijn werk.

We moeten in ons handelen eerlijk zijn en niet ons voordeel doen ten koste van anderen. Verwijzend naar de gewichten die we bij ons hebben, moeten we één standaard van ethiek hebben in het omgaan met iedereen.

Het belangrijke principe in dit alles is dat God wil dat we Hem nadoen in onze relatie met anderen.

Spreuken 16:12 Voor koningen is het een gruwel, goddeloosheid te plegen, want door gerechtigheid wordt de troon bevestigd.

Goddeloze, zelfgerichte heersers, in welke vorm ze zich ook maar mogen voordoen, zijn een gruwel voor God. Wat voor goed ze ook maar worden verondersteld te vertegenwoordigen, wordt door hen te schande gemaakt.

Deuteronomium 17:18-20. Wanneer hij nu op de koninklijke troon gezeten is, dan zal hij voor zich een afschrift laten maken van deze wet, welke bij de levitische priesters berust.

Dat zal hij bij zich hebben en daarin zal hij lezen gedurende heel zijn leven om te leren de HERE, zijn God, te vrezen door al de woorden van deze wet en al deze inzettingen naarstig te onderhouden, opdat zijn hart zich niet verheffe boven zijn broeders, en hij van het gebod niet afwijke naar rechts of naar links, opdat hij lange tijd koning moge blijven, hijzelf en zijn zonen, te midden van Israël.

Spreuken 16:13 Rechtvaardige lippen zijn de koningen welgevallig, hem die oprechte woorden spreekt, heeft hij lief.

Een rechtvaardige koning hecht grote waarde aan rechtvaardige raad om hem te helpen zijn verantwoordelijkheden uit te voeren. Hij heeft de wijsheid zulke mensen als een aanwinst te erkennen.

Een goed leider gaat niet zitten luisteren naar onzinnig negatieve taal.

Spreuken 16:14. De grimmigheid van de koning is een voorbode van de dood, maar een wijs man verzoent die.

Door heel de geschiedenis heen zien we dat als een koning boos wordt, er mensen sterven. Maar een wijs, rechtvaardig iemand kan er zelfs (op verzoenende manier) in slagen een doodvonnis ongedaan te maken.

Waarom? Omdat zijn woorden woorden zijn van liefde en trouw.

Spreuken 16:15. Het licht op het gelaat van de koning is het leven, en zijn welgevallen is als een wolk van de late regen.

Het heeft geen zin de koning niet te respecteren omdat je daarmee jezelf nodeloos in de problemen zult brengen. Hij wordt door God gebruikt om heel wat goede dingen voor je te doen.

Dit is een beeld dat uiteindelijk betrekking heeft op Jezus Christus.

Romeinen 13:3-5. Want, als iemand goed handelt, behoeft hij niet bevreesd te zijn voor de overheidspersonen, maar wel, als hij verkeerd handelt.

• Wilt gij zonder vrees voor de overheid zijn?

Doe het goede, en gij zult lof van haar ontvangen. Zij staat immers in dienst van God, u ten goede. Maar indien gij kwaad doet wees dan bevreesd; want zij draagt het zwaard niet tevergeefs; zij staat immers in de dienst van God, als toornende wreekster voor hem, die kwaad bedrijft. Daarom is het nodig zich te onderwerpen, niet slechts om de toorn, maar ook om des gewetens wil.

We moeten dit doen omdat het juist is, maar we moeten het minstens doen om niet in de problemen te komen.

Spreuken 16:16. Hoeveel beter is het, wijsheid te verkrijgen dan goud, hoeveel verkieslijker is het, verstand te verwerven dan zilver!

Geld in de handen van een dwaas zal zijn vernietiging alleen maar bespoedigen. Geld geeft geen enkele blijvende garantie.

Spreuken 16:17. De koers der oprechten is: te wijken van het kwaad; wie acht geeft op zijn weg, bewaart zijn leven.

Iemand die genade heeft gekregen, weet dat God hem ontelbaar vaak heeft vergeven, hij heeft de vreedzame vrucht van gerechtigheid ervaren, maar hij weet ook dat er veel gebieden van het leven zijn waarop hij dient te veranderen. Zolang we op de juiste weg blijven gaan zal Gods genade ons omgeven.

Spreuken 16:18. Hovaardij gaat vooraf aan het verderf, en hoogmoed komt voor de val.

Als je trots en arrogant door het leven wilt gaan zul je ten val komen.

Spreuken 16:19. Het is beter nederig van geest te zijn met de armen, dan buit te delen met de hovaardigen.

Wees met minder tevreden, houd je op de achtergrond en God zal je zegenen. Meen niet dat je samen met de goddelozen recht hebt op jouw aandeel.

God laat ons hier zien dat Hij iemand die nederig is, die bereid is zich te onderwerpen en niet teveel praat, wil liefhebben.

Spreuken 16:20. Wie op het woord acht geeft, zal het goede vinden; ja, welzalig hij, die op de HERE vertrouwt.

Dit slaat op leren vanuit Gods Woord en vanuit de juiste beweegredenen ernaar te leven.

Als we het op Gods manier doen zal het uiteindelijk allemaal goed komen. Dat is een sterke basis om het geloof te doen groeien.

In deze relatie draait het om doelgericht voorwaarts te gaan naar het doel van God voor ons, zodat God nooit zal kunnen zeggen: Ik ken je niet!

Spreuken 16:21. De wijze van hart wordt verstandig genoemd, en zoetheid van lippen versterkt het betoog.

De wijze weet wat hij op het juiste moment moet zeggen. De zoetheid van zijn lippen zegt anderen dat hij open staat voor hen.

Wat is er zo goed aan wat hij onderwijst?

De waarheid over God waarvan de wereld verstoken is. Het voorbeeld dat Jezus gaf, was dat Hij allen genas.

Zo’n leraar laat op genadige wijze Gods liefde zien en wat voor soort koninkrijk er zal komen.

Mattheüs 11:29-30. Neemt mijn juk op u en leert van Mij, want Ik ben zachtmoedig en nederig van hart, en gij zult rust vinden voor uw zielen; want mijn juk is zacht en mijn last is licht.

Spreuken 16:22. Het verstand is voor zijn bezitters een bron van leven, maar de straf voor de dwazen is hun eigen dwaasheid.

Het verstand van de rechtvaardige spreekt van alle goede dingen die naar eeuwig leven leiden. De correcties van de goddeloze dienen alleen maar hemzelf en welke richting ze ook aangeven, die leidt nergens heen.

Spreuken 16:23. Het hart van de wijze maakt zijn mond verstandig, en versterkt het betoog op zijn lippen.

De woorden “maakt zijn mond verstandig” betekenen dat hij intelligent wordt door de studie van Gods Woord. Hoe meer hij probeert anderen te helpen met Gods Woord,  hoe meer God zijn geestelijke gaven vermeerdert.

Als wij de juiste dingen met Gods Woord onderwijzen, zijn wij iemand waar de wereld wanhopig behoefte aan heeft.

Spreuken 16:24. Vriendelijke woorden zijn als honigzeem, zoet voor de ziel en medicijn voor het gebeente.

Begrip van Gods waarheid en begrip van de diepte van Zijn liefde en barmhartigheid jegens ons zijn de mooiste dingen in het leven. God kennen is Hem liefhebben, ook al zijn we onvolmaakt.

Psalm 103:8-17. Barmhartig en genadig is de HERE, lankmoedig en rijk aan goedertierenheid;

niet altoos blijft Hij twisten, niet eeuwig zal Hij toornen; Hij doet ons niet naar onze zonden en vergeldt ons niet naar onze ongerechtigheden;

maar zo hoog de hemel is boven de aarde, zo machtig is zijn goedertierenheid over wie Hem vrezen. Zover het oosten is van het westen, zover doet Hij onze overtredingen van ons; gelijk zich een vader ontfermt over zijn kinderen, ontfermt Zich de HERE over wie Hem vrezen.

Want Hij weet, wat maaksel wij zijn, gedachtig, dat wij stof zijn. De sterveling; zijn dagen zijn als het gras, als een bloem des velds, zo bloeit hij; wanneer de wind daarover is gegaan, is zij niet meer, en haar plaats kent haar niet meer.

Maar de goedertierenheid des HEREN is van eeuwigheid tot eeuwigheid over wie Hem vrezen, en zijn gerechtigheid over kindskinderen,

Spreuken 16:25. Soms schijnt een weg iemand recht, maar het einde daarvan voert naar de dood.

Dit vers is hetzelfde als Spreuken 14:12; we hebben het daar reeds besproken.

Spreuken 14:12 Soms schijnt een weg iemand recht, maar het einde daarvan voert naar de dood.

Dat is het pad naar de boom der kennis van goed en kwaad.

Als we niet uit geloof leven leven we in de misleiding van Satan.

Spreuken 16:26. De honger van de werkman werkt voor hem, want zijn mond spoort hem aan.

Actief en proactief.

Dit vers is fysiek en geestelijk van toepassing. Als we op het juiste spoor zitten en we weten dat, dan zullen we des te harder werken om ons doel te bereiken.

Als we werken zullen we oogsten.

2 Corinthiërs 9:6. Bedenkt dit: wie karig zaait, zal ook karig oogsten, en wie mildelijk zaait, zal ook mildelijk oogsten.

Spreuken 16:27. Een nietswaardig man delft boosheid op, op zijn lippen is het als verzengend vuur.

De goddeloze handelt op deze manier omdat hij niet het belang van genade inziet daar hij daar geen enkel deel aan heeft,

Barmhartigheid is meer dan oordeel.

Spreuken 16:28. Een valsaard veroorzaakt twist, een lasteraar brengt scheiding tussen vrienden.

Iemand die een vervormde persoonlijkheid heeft, geniet ervan de vrede en de eenheid van anderen te vernietigen.

Het Hebreeuwse woord dat met vrienden is vertaald, duidt ook op autoriteit die bijvoorbeeld de echtgenoot als hoofd van het gezin bezit. Als zulk soort mensen erin slagen van alle autoriteit af te komen, kunnen ze nog veel meer kwaad aanrichten.

Spreuken 16:29. Een man des gewelds verleidt zijn naaste en leidt hem op een weg die niet goed is.

Goede mensen, Gods volk, kunnen misleid worden tot het doen van verkeerde dingen als ze luisteren naar de verkeerde autoriteiten en invloeden. Het klinkt zo waar wat ze allemaal vertellen, maar het grootste verlies dat men daardoor leidt is de relatie met God, tenzij men zich van die verkeerde dingen bekeert.

Spreuken 16:30. Wie zijn ogen toeknijpt, wil valse dingen verzinnen; wie zijn lippen samendrukt, heeft het kwaad reeds gedaan.

Zo iemand sluit zijn ogen voor wat juist is, zodat zijn geweten hem niet veroordeelt. Daarna begint hij stilzwijgend te overleggen welk kwaad hij zal gaan doen.

Spreuken 16:31. De grijsheid is een sierlijke kroon, als zij op de weg der gerechtigheid gevonden wordt.

De bejaarde vertegenwoordigt God, de Oude van dagen, daarom zouden we hem respect moeten tonen. De goddeloze wordt vaak niet zo oud als de andere mensen. Als we een oud iemand zien, dan deed hij iets juist.

Als oude mensen bevonden worden de weg der gerechtigheid te bewandelen, dan zal hun leeftijd hun tot eer zijn. Hoge leeftijd als zodanig is eerwaardig en verdient respect.

Leviticus 19:32. Voor het grijze haar zult gij opstaan …

Spreuken 16:32. Een lankmoedig mens overtreft een held, wie zijn geest beheerst, hem die een stad inneemt.

De grootste beheersing is zelfbeheersing en de tong in bedwang houden.

Jacobus 3:6-8. Ook de tong is een vuur, zij is de wereld der ongerechtigheid; de tong neemt haar plaats in onder onze leden, als iets, dat het gehele lichaam bezoedelt en het rad der geboorte in vlam zet, terwijl zij zelf in vlam gezet wordt door de hel.

Want alle soorten van wilde dieren en vogels, van kruipende dieren en zeedieren worden bedwongen en zijn bedwongen door de menselijke natuur, maar de tong kan geen mens bedwingen. Zij is een onberekenbaar kwaad, vol dodelijk venijn.

We hoeven maar naar Job te kijken: toen hij eenmaal begon te spuien kwam het er allemaal uit.

Er waren momenten dat Jezus Zich stilhield.

Spreuken 16:33. Het lot wordt in de schoot geworpen, maar elke beslissing daarvan is van de HERE.

Wat de mens overkomt is geen toeval. Het lot in de schoot werpen is als het trekken van genummerde lootjes uit de hoed.

Dit is geen loterij zoals wij die kennen, maar een manier waarop we God Zijn wil bekend laten maken.

Zij deden dit op deze manier omdat zij wisten dat God Zijn oordeel kenbaar zou maken, een oordeel dat de mens op geen enkele andere manier kon weten.

Het lot werd gebruikt bij de verdeling van erfenissen, bij het kiezen van een koning, en later ook voor het kiezen van een apostel, en ook voor het ontdekken van de schuldige onder een groot aantal mensen.

Wordt vervolgd met: Spreuken 17: Geestelijk groeien in een goddelijke omgeving

[Bijbelteksten zijn ontleend aan de Herziene Statenvertaling © 2010 Stichting HSV’][Nadruk van ons]

[Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBG-vertaling 1951][Nadruk van ons]